Wprowadzenie do fotowoltaiki w Polsce

Fotowoltaika w Polsce przeszła w ostatnich latach prawdziwą rewolucję. Od niszowego rozwiązania dla entuzjastów ekologii, stała się głównym elementem transformacji energetycznej kraju. Według danych Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE), na koniec 2022 roku moc zainstalowana w fotowoltaice przekroczyła 12 GW, co stanowi ponad 20% całkowitej mocy zainstalowanej w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym.

Ten niezwykły rozwój był napędzany kilkoma kluczowymi czynnikami: spadającymi kosztami technologii, hojnymi programami wsparcia, takimi jak "Mój Prąd" i "Czyste Powietrze", oraz rosnącą świadomością ekologiczną Polaków. Jednak rok 2022 przyniósł istotne zmiany, które wpłynęły na dynamikę rozwoju sektora. W niniejszym artykule przyjrzymy się obecnej sytuacji rynku fotowoltaicznego w Polsce, najnowszym trendom technologicznym oraz perspektywom na najbliższe lata.

Obecna sytuacja rynku fotowoltaicznego w Polsce

Rok 2022 przyniósł istotne zmiany w systemie rozliczeń prosumentów. 1 kwietnia 2022 roku nastąpiło przejście z systemu net-meteringu (opartego na bilansowaniu energii wprowadzonej i pobranej z sieci) na system net-billingu (oparty na wartości finansowej energii). Ta zmiana znacząco wpłynęła na opłacalność instalacji fotowoltaicznych dla gospodarstw domowych, wydłużając czas zwrotu z inwestycji.

Pomimo tych zmian, zainteresowanie fotowoltaiką pozostaje na wysokim poziomie. W pierwszej połowie 2023 roku zaobserwowaliśmy następujące trendy:

  • Wzrost zainteresowania instalacjami fotowoltaicznymi z magazynami energii, które pozwalają na większe wykorzystanie wyprodukowanej energii na własne potrzeby.
  • Rozwój sektora fotowoltaiki komercyjnej i przemysłowej (tzw. segment B2B), który staje się coraz ważniejszym elementem rynku.
  • Rosnące zainteresowanie większymi farmami fotowoltaicznymi, budowanymi w ramach aukcji OZE organizowanych przez Urząd Regulacji Energetyki.
  • Rosnąca liczba spółdzielni energetycznych i klastrów energii, które umożliwiają lokalną produkcję i dystrybucję energii ze źródeł odnawialnych.

Nowości technologiczne w fotowoltaice

Rynek fotowoltaiczny charakteryzuje się dynamicznym rozwojem technologicznym. W ostatnich latach obserwujemy kilka istotnych trendów, które wpływają na efektywność i opłacalność instalacji fotowoltaicznych:

1. Moduły dwustronne (bifacial)

Moduły dwustronne, które potrafią produkować energię z obu stron panelu, stają się coraz popularniejsze. Dzięki wykorzystaniu światła odbitego od podłoża, mogą generować do 30% więcej energii niż tradycyjne panele jednostronne. Są szczególnie efektywne na powierzchniach odbijających światło, takich jak jasne dachy czy obszary pokryte śniegiem.

2. Technologia TOPCon i HJT

Nowe technologie produkcji ogniw fotowoltaicznych, takie jak TOPCon (Tunnel Oxide Passivated Contact) i HJT (Heterojunction Technology), oferują wyższą wydajność i dłuższą żywotność w porównaniu do tradycyjnych ogniw PERC. Moduły oparte na tych technologiach zaczynają pojawiać się w ofercie wielu producentów i można się spodziewać, że w najbliższych latach będą stopniowo wypierać starsze rozwiązania.

3. Mikroinwertery i optymalizatory mocy

Zamiast tradycyjnych inwerterów centralnych, coraz częściej stosowane są mikroinwertery instalowane przy każdym panelu lub optymalizatory mocy. Pozwalają one na niezależną pracę każdego panelu, co zwiększa wydajność całego systemu, szczególnie w przypadku częściowego zacienienia niektórych modułów.

4. Inteligentne systemy zarządzania energią

Nowoczesne systemy zarządzania energią umożliwiają optymalne wykorzystanie energii produkowanej przez instalację fotowoltaiczną. Potrafią przewidywać produkcję energii na podstawie prognoz pogody i odpowiednio planować pracę urządzeń domowych, ładowanie samochodów elektrycznych czy magazynowanie energii w akumulatorach.

Magazyny energii - przyszłość fotowoltaiki w Polsce

W kontekście zmian w systemie rozliczeń prosumentów, magazyny energii stają się kluczowym elementem instalacji fotowoltaicznych. Pozwalają one na zwiększenie udziału autoconsumpcji (wykorzystania energii na własne potrzeby), co w systemie net-billingu bezpośrednio przekłada się na opłacalność całej instalacji.

Obecnie na rynku dostępne są różne typy magazynów energii:

  • Magazyny domowe - o pojemności od kilku do kilkunastu kWh, przeznaczone dla gospodarstw domowych. Najpopularniejsze są magazyny oparte na technologii litowo-jonowej, choć pojawiają się też rozwiązania wykorzystujące inne chemie baterii.
  • Magazyny przemysłowe - o pojemności od kilkudziesięciu kWh do kilku MWh, przeznaczone dla przedsiębiorstw i obiektów przemysłowych.
  • Wirtualne magazyny energii - oparte na połączeniu wielu mniejszych magazynów energii w jeden system, zarządzany centralnie.

Program "Mój Prąd 5.0", który wystartował w 2023 roku, obejmuje dofinansowanie do magazynów energii, co powinno przyspieszyć ich upowszechnienie wśród prosumentów.

Perspektywy rozwoju fotowoltaiki w Polsce na najbliższe lata

Pomimo zmian regulacyjnych, perspektywy rozwoju fotowoltaiki w Polsce pozostają pozytywne. Oto najważniejsze czynniki, które będą kształtować rynek w najbliższych latach:

1. Rosnące ceny energii elektrycznej

Wzrost cen energii elektrycznej zwiększa opłacalność inwestycji w fotowoltaikę. Nawet w systemie net-billingu, przy obecnych i prognozowanych cenach energii, czas zwrotu z inwestycji w instalację fotowoltaiczną pozostaje atrakcyjny.

2. Rozwój elektromobilności

Rosnąca popularność samochodów elektrycznych zwiększa zapotrzebowanie na energię elektryczną w gospodarstwach domowych. Połączenie fotowoltaiki z ładowarką do samochodu elektrycznego tworzy synergię, która zwiększa opłacalność obu inwestycji.

3. Cele klimatyczne i regulacje UE

Unia Europejska stawia ambitne cele w zakresie redukcji emisji CO2 i zwiększenia udziału OZE w miksie energetycznym. Pakiet "Fit for 55" zakłada redukcję emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 roku (w porównaniu do poziomu z 1990 roku) oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Te cele będą wymuszać dalszy rozwój OZE, w tym fotowoltaiki.

4. Nowe modele biznesowe

Na rynku pojawiają się nowe modele biznesowe, takie jak spółdzielnie energetyczne, klastry energii czy społeczności energetyczne. Umożliwiają one wspólne inwestycje w OZE i dzielenie się wyprodukowaną energią, co może być atrakcyjne dla osób, które nie mają możliwości zainstalowania fotowoltaiki na własnym dachu.

Wnioski

Fotowoltaika w Polsce znajduje się w fazie transformacji. Po okresie dynamicznego wzrostu, napędzanego głównie przez prosumentów indywidualnych, wchodzimy w fazę dojrzewania rynku. Kluczowe trendy na najbliższe lata to:

  • Integracja fotowoltaiki z magazynami energii, pompami ciepła i ładowarkami do samochodów elektrycznych.
  • Rozwój fotowoltaiki komercyjnej i przemysłowej.
  • Wzrost znaczenia spółdzielni energetycznych i klastrów energii.
  • Dalszy rozwój technologiczny, zwiększający efektywność i obniżający koszty instalacji.

Pomimo zmian regulacyjnych, fotowoltaika pozostaje atrakcyjną inwestycją, zarówno z perspektywy ekonomicznej, jak i ekologicznej. Jak pokazują doświadczenia innych krajów, takich jak Niemcy czy Włochy, po okresie dynamicznego wzrostu i późniejszej stabilizacji, rynek fotowoltaiczny wchodzi w fazę zrównoważonego rozwoju, napędzanego przez naturalne mechanizmy rynkowe, a nie tylko systemy wsparcia.

W ParetCorne wierzymy, że fotowoltaika będzie odgrywać kluczową rolę w transformacji energetycznej Polski. Dlatego nieustannie rozwijamy nasze kompetencje w tym obszarze, aby oferować naszym klientom najnowocześniejsze i najbardziej efektywne rozwiązania.